Önceleri döviz borsası dendiği zaman ilk akla gelen yerler genel anlamda döviz büroları ve İstanbul – Tahtakale piyasası olurdu. Şuan günümüzde ise döviz dendiğinde akla forex piyasası gelir. Bu durumun sebebi; öncelik ile piyasanın yabancı döviz değişimi yapılan bir piyasa olmasıdır. Aynı anda günümüzün en çok kazandıran piyasasını ifade eder.
Döviz borsası, borsaların yüksek işlem hacimli yatırım araçlarının meydana getirdiği borsalardan bir tanesidir ve tahmin edildiği gibi dövizler işlem görür. Kısacası döviz arz edenler ile döviz talep edenlerin bir araya geldikleri ve ülkelerin para birimlerinin birbirine değiştirildikleri yerdir. Emtia piyasasında olduğu gibi borsanın alt işlemleri olarak kabul edilse dahi yüksek işlem hacmine sahip olan dövizler döviz borsalarında işlem görür.
Türkiye de altın fiyatlarının nabzını tutan Kapalıçarşı gibi, döviz fiyatları nabzını tutan yer de Tahtakale’dir. Ülkemizin geleneksel döviz piyasalarından birisidir ve önemli bir tarihi geçmişe de sahiptir. Adını bulunduğu çevreden almasına karşın Tahtakale, günümüzde serbest döviz piyasasını ifade eden bir kurum haline geldi.
Tahtakale piyasasının oluşması aslında yasal olmayan nedenlere bağlıdır. 1983 senesinde son ayında Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu’nda yer alan 30 sayılı kararname çıkmadan önce resmi kurumlar dışında ülkemiz de döviz alım – satımı gerçekleştirmek yasak bir ticaretti. Yasaklara karşın her an bulunan çarelerde olduğu gibi bu yasak sebebiyle de döviz kara borsa oluşturulmuştur. Bu kara borsanın da merkezi Tahtakale’dir.
1989 senesi Ağustos ayına kadar Tahtakale, altın kara borsasının da merkezi sayıldı. Bu tarihte çıkartılan 32 sayılı kararname ile döviz alım – satım işlemleri serbest bırakıldı ve Tahtakale, kara borsa olmaktan kurtulup, kurye sistemi ile serbest döviz piyasası haline geldi. Tahtakale’de işlemlerin yürütülmesini sağlayan kuryeler, Londra ve Zürih gibi dünyaca bilinen ünlü borsalar ile devamlı irtibat halinde çalışmaktadır. Anlık değişimlerden hareketlerden bu şekilde haberdar olunmakta ve kuryeler birbirleri arasında iletişimi sağlayarak duyurular yapmaktadır.
Döviz piyasasında işlem gören 7 majör para birimi bulunur. Bu majör para birimleri öteki para birimlerine göre daha çok işlem gördüğü için ve ait oldukları ülkelerin ekonomileri farklı ülkelere göre daha dinamik olduğu için bu para birimleri ana para birimleri olarak kabul edilirler. Bu majör para birimleri ;
- Amerikan Doları (USD)
- Euro (EUR)
- İngiliz Sterlini (GBP)
- Japon Yeni (JPY)
- Kanada Doları (CAD)
- Avustralya Doları (AUD)
- İsviçre Frangı (CHF)
Döviz borsalarında bu majör para birimleri dışında ülkelere göre değişik para birimleri de işlem görürler. Majör para birimleri dışındaki para birimlerine ise minör para birimi denilir. Minör para birimleri ile pariteler yani çiftler halinde işlem yapılır. Parite kavramı ise; herhangi bir ülkenin para biriminin başka bir ülkenin para birimine göre değerini gösterir. Örnek ile açıklamak gerekirse; EUR/USD bir paritedir ve Euro’nun Amerikan dolarına göre değerini göstermektedir. Euro = 2, Amerikan doları = 1 olduğu varsayılırsa, EUR/USD paritesinin değeri 2/1 oranında 2’ye eşit olur.
İki farklı dövizin, Amerikan doları kurundan hesaplanmasına da çapraz kur ismi verilir. 1 USD = 0,5 EUR örneği, çapraz kur demektir. Örneğin; 1 USD = 1,5 TRY diyecek olursak bu bağlantıdan ve EUR/USD çapraz kurundan Euro’nun Türk lirası değeri kolayca bulunur. Bu tarz işlemler çapraz kur işlemleridir ancak günümüz imkanları ve internet yardımı ile her para biriminin birbirine karşı değerleri bulunabilir.
Döviz borsası işlemleri ile forex işlemleri arasındaki farklılıklar ise sadece işlem özelliklerinden kaynaklı olan farklılıklardır. Kaldıraç sistemi, çift yönlü işlem gibi özellikler forex piyasasını, döviz borsasından değişik kılan işlemlerdir.
